Neftin tarixi- bu zənginləşmənin, iqtisadi yüksəlişin, konfliktlərin tarixidir. Bu mənada neft, qızılla bir sırada durur. Hansı ki, min illərlə özündə hakimiyyəti və gücü təcəssüm etdirir. Neft sahibləri öz dövrlərinin tarixini yazırlar.
Azərbaycanın da inkişafının, iqtisadi yüksəlişinin, büdcəsinin zənginləşməsinin səbəbi neftidir. Nefti, asand pul qazanmaq yolu hesab edənlər də var. Lakin neft sahəsində çalışanlar, bu işdən başı çıxanlar bunun heç də belə olmadığını yaxşı bilir, bu sahədə çalışmağın nə qədər ağır olduğunu yaxşı anlayırlar.
Hərbi konfliktləri də qeyd etməyimiz əbəs deyildir. Əsrlər boyu qonşularımızın bizi rəqib görməyinin,gözləri götürməməklərinin səbəbi, Azərbaycanın zəngin təbii sərvətləri, xüsusilə də, unikal nefti olmuşdur. Amma neft uğrunda mübarizə bütün dünyaya aiddir. Elə bu səbəbdən də, dünyada neftin tarixinə nəzər salaq.
Şərqi Avropada min il bundan əvvəl nefti “yunan alovu” kimi tanıyıblar. Bu yanar qatışığı bizanslar, slavyanların basqınından qorunmaq üçün düşünüb tapıblar.
1853-cü ildə Lvovda işləyən polşalı əczaçı Yan Yozef İnqaçiy Lukaşeviç, dünyada ilk dəfə xam neftdən təmiz nefti almışdı. 1853-cü il iyulun 31-ində o, yerli xəstəxanaların işıqlandırılmasında ilk neft lampasından istifadə edib. Bu tarix, müasir neft sənayesinin hesabat nöqtəsi hesab olunur.
Tezliklə, neft hasilatı sənayesi Qalisiyada başlayır, bir neçə il sonra rus müəssisəçisi Vasiliy Aleksandroviç Okarev, Bakıda neft zavodu tikir. 1861-ci ildə Bakıda dünya neftinin ümumi həcminin 90%-i hasil olunurdu.
Dünyada ilk neftdoldurma tankeri isə, Nobel qardaşlarının adı ilə bağlıdır. 1878-ci ildə Nobel qardaşlarının sifarişi ilə İsveçrədə ilk neftdoldurma gəmisi “Zaroastr” inşa edilir.
Beləliklə neftin ən yeni tarixi 150 il bundan əvvələ təsadüf edir. Tezliklə neft xam maldan, strateji əhəmiyyətli məhsula çevrilir. Artıq müasir dünyanı “qara qızıl”sız təsəvvür etmək olmaz. Insanlar neft asılılığında qurtulma yollarını axtarsalar da, hələki bu tələbat getdikcə artır.
20-ci əsrin əvvəlləridə ilk energetik dönüş baş verdi- nəqliyyatda kömür əvəzinə, neftdən istifadə olundu.
1920-1930 illəridə növbəti neft məhsulu benzin, istifadə olunmağa başladı.
Ikinci dünya müharibəsindən sonra neft, dünya siyasətilə əlaqələndirici faktora çevrildi. Böyük göstəricidə enerji səfretmə, dünyanın inkişafının göstəricisidir.
Bu dönəmdə müxtəlif iqtisadiyyatçılar və BMT həyəcan təbili çalırdılar ki, neft ehtiyatının tükənməyinə 30 il qalır. Bu vaxtdan isə, artıq 1 əsr keçir. Bu zaman ərzində, ardı-arası kəsilmədən yeni neft mədənləri meydana çıxırdı. Neft, ərəb ölkələrində, Xəzərdə, Venesuelada, Nigeriyada, Anqolada, Rusiyada, yenidən Xəzərdə(ilk mərhələdən yarım əsr sonra) çıxarıldı.
gulnar1metr 